Độc tố Asen là gì? Tác hại của Asen đối với sức khoẻ

 

Theo Wikipedia: Asen còn được gọi là thạch tín, một nguyên tố hóa học có ký hiệu As và số nguyên tử 33. Asen lần đầu tiên được Albertus Magnus (Đức) viết về nó vào năm 1250. Khối lượng nguyên tử của nó bằng 74,92. Vị trí của nó trong bảng tuần hoàn được đề cập ở bảng mé bên phải. Asen là một á kim gây ngộ độc khét tiếng và có nhiều dạng thù hình: màu vàng (phân tử phi kim) và một vài dạng màu đen và xám (Á kim) chỉ là số ít mà người ta có thể nhìn thấy.

 Asen có tính kim loại có cấu trúc tinh thể với 3 dạng khác nhau đã được tìm thấy trong tự nhiên (các khoáng vật asen sensu stricto và hiếm hơn là asenolamprit cùng parasenolamprit), nhưng nói chung nó hay tồn tại dưới dạng các hợp chất asenua và asenat. Asen và các hợp chất của nó được sử dụng như là thuốc trừ dịch hại, thuốc trừ cỏ, thuốc trừ sâu và trong một loạt các hợp kim.

 

 

Độc tố của chất kịch độc Asen gấp 4 lần thủy ngân. Khi uống phải một lượng asen bằng nửa hạt đỗ xanh có thể gây tử vong ngaylập tức. Trước đây Asen chỉ được biết đến tên như một vị thuốc trong các quầy thuốc đông y. Mãi đến gần đây, khi hàng loạt người trên thế giới và cả ở Việt nam bị mắc những căn bệnh hiểm nghèo liên quan đến chất độc Asen này như: ung thư…


Theo số liệu của WHO cứ 10.000 người thì có 6 người bị ung thư do sử dụng nước ăn có nồng độ asen lớn hơn 0,01 mg/lít nước. Thế nhưng cho đến ngày nay loài người chưa tìm ra được thuốc đặc trị những căn bệnh do nhiễm asen gây nên. Con người cũng chỉ biết một cách duy nhất (phòng hơn chống) là: lọc nước và sử dụng nước không có asen hoặc asen nằm trong tiêu chuẩn, giới hạn cho phép.

 

Vấn đề “nguồn nước bị nhiễm asen” Nhà nước ta cũng đã có tầm nhìn xa và đặc biệt lưu tâm về vấn đề này. Cùng với sự tài trợ của UNICEF; Nhà nước ta đã xây dựng một đề án, một “Chương trình nước sạch với nông thôn” với chi phí lên tới nhiều chục triệu đôla. Tính đến 3-2008 đã khoan và lắp đặt được hơn 150 000 giếng khoan ở nông thôn (cùng với số giếng tự khoan lên tới trên 1 triệu giếng).

 

 

Theo điều tra của Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc UNICEF thì tình trạng nhiễm độc arsen (thạch tín) ở Việt Nam có nguy cơ cao. Asen có trong các nguồn nước giếng khoan, giếng khơi với nồng độ khác nhau.

Theo công bố của Viện Y học lao động và Vệ sinh môi trường, trong số 11.500 mẫu nước ở 11 huyện thì thấy 40% trong đó bị nhiễm asen, có nơi với nồng độ cao gấp hàng chục lần. Việt Nam đã được đánh dấu vào danh sách ô nhiễm asen của thế giới.

>>> Tin tức được quan tâm:  Cách xử lý nước ô nhiễm hiệu quả


Nguồn gốc asen từ đâu?

 

Trong tự nhiên Asen có thể tồn tại trong các thành phần của đất, nước, không khí,.. và có liên quan chặt chẽ tới quá trình hình thành các tầng địa chất, địa sinh hóa. Các quá trình này sẽ làm cho Asen nguyên sinh có trong một số thành phần của địa chất (các phân vị địa tầng, mangan, các biến đổi nhiệt dịch và quặng hóa sunphua chứa Asen) tiếp tục phân tán gây ô nhiễm môi trường sống.

Đã có nhiều nước tiên tiến trên thế giới áp dụng công nghệ khoa học hiện đại đã nghiên cứu và xác định được hàm lượng Asen trong đá và quặng, trong đất và vỏ phong hóa, trong nước, không khí... Còn Ở Việt Nam, một số nhà khoa học Địa chất và Địa chất thủy văn đã nghiên cứu về sự tồn tại của Asen trong đá, quặng, đất và vỏ phong hóa cũng như trong trầm tích bở rời, trong nước biển, nước mưa, nước ngầm dưới đất... Nhờ công cụ và phương pháp phân tích hiện đại như thiết bị kích hoạt nơtron và máy quang phổ hấp thụ nguyên tử nên trong khoảng 10 năm gần đây các nhà khoa học Việt Nam đã phân tích được hàm lượng Asen trong các hợp phần môi trường tự nhiên.

 


Asen hòa tan vào trong nước như thế nào?

 

Thông qua các quá trình thủy địa hóa và sinh địa hóa, các điều kiện địa chất thủy văn cộng với quá trình oxi hóa các khoáng sunfua hoặc khử các khoáng oxi hidroxit giàu Asen đã làm giải phóng Asen vào môi trường nước.

Hàm lượng Asen trong nước dưới đất phụ thuộc vào tính chất và trạng thái môi trường địa hóa. Asen tồn tại trong nước dưới đất ở dạng H3AsO4-1 (trong môi trường pH axit đến gần trung tính), HAsO4-2 (trong môi trường kiềm). Hợp chất H3AsO3 được hình thành chủ yếu trong môi trường oxi hóa-khử yếu. Các hợp chất của Asen với Na có tính hòa tan rất cao. Những muối của Asen với Ca, Mg và các hợp chất Asen hữu cơ trong môi trường pH gần trung tính, nghèo Ca thì độ hòa tan kém hơn các hợp chất hữu cơ, đặc biệt là Asen-axit fulvic thì rất bền vững, có xu thế tăng theo độ pH và tỷ lệ Asen-axit fulvic. Các hợp chất của As5+ hình thành theo phương thức này.

Asen có và thoát ra từ đất đá nhưng không phải nơi nào cũng có sẵn chất này.

Hơn nữa trong quá trình sinh sống: nguồn nước còn bị nhiễm asen do con người gây ra từ quá trình phun thuốc trừ sâu, thuốc bảo vệ thực vật, quá  trình  sản xuất vải vóc, vũ khí, phân bón, chất phụ gia trong thức ăn gia súc và trong các dược phẩm, từ các nguồn nước nhiễm bẩn khác của các nhà máy hóa chất dẫn vào các mạch nước ngầm.

 

 

Trong chiến tranh rất nhiều chất độc hại chứa asen đã đuợc thả xuống lãnh thổ và vùng nước của Việt nam. Vì vậy, mọi nơi trên lãnh thổ Việt Nam đều có nguy cơ nhiễm arsen bất cứ lúc nào.

Theo tiêu chuẩn mới công bố năm 2002 của Bộ Y tế, hàm lượng Asen cho phép trong nước sinh hoạt phải dưới 0,01 mg/lít.

 

Hiện nay, khoảng hơn 17 triệu người Việt Nam đang sử dụng nước ăn từ nước giếng khoan, rất dễ bị nhiễm arsen. Những vùng bị nhiễm nghiêm trọng nhất là phía nam Hà Nội, Hà Nam, Hà Tây, Hưng Yên, Nam Định, Ninh Bình, Thái Bình và Hải Dương. Phát hiện nhiều giếng khoan có nồng độ asen cao nằm ở đồng bằng sông Cửu Long, như Đồng Tháp và An Giang, vùng Tây nguyên như Lâm Đồng … Một số rất ít nguồn nước máy còn có nồng độ asen cao gấp vài lần mức cho phép

 

Asen tồn tại ở đâu?

 

Không chỉ có trong nước mà còn có trong không khí, đất, thực phẩm. Khi ở trạng thái rắn asen là chất bột màu trắng. Khi ngấm vào nước, ngay cả khi nồng độ asen trong nước cao có thể gây chết người nhưng nó tan trong nước, không màu, không mùi, không vị nên việc phát hiện ra Asen bằng trực giác rất khó. Do vậy nước giếng trong veo cũng cần phải cẩn thận. Tốt nhất vẫn nên đem đi kiểm tra xem có bị nhiễm asen không

>>>> Cách lấy mẫu nước đi xét nghiệm tại các trung tâm

 

Những bệnh mà Asen thường gây ra?

 

Asen có thể xâm nhập vào cơ thể con người qua con đường ăn, uống, hít thở không khí trong vùng ô nhiễm, hoặc thậm chí bị nhiễm qua da do tiếp xúc nhiều và liên tục với nguồn nước, không khí ô nhiễm. Vào trong cơ thể con người asen thường tích tụ trong não, các mô da, móng tay, tóc, răng, xương và trong các bộ phận giàu biểu mô như niêm mạc vòm miệng, thực quản, dạ dày, ruột non gây nhiễm độc cấp tính cao. Nhưng sự xâm nhập asen qua đường nước ăn uống mới là nguy hiểm nhất. Dù ở mức độ nào đi nữa vì nó diễn ra hàng ngày, theo con đường tiêu hóa mà nước trong cơ thể chiếm tỉ lệ cao. Khi tích tụ trong cơ thể như vậy thì nó tác động gây ra bệnh tật

 

Theo nhiều nhà khoa học asen có thể gây ra tới 19 loại bệnh khác nhau trong đó: Hai loại bệnh phổ biến nhất do asen gây ra là ung thư da và phổi. Nếu bị nhiễm độc asen với liều lượng dù nhỏ nhưng tích tụ trong thời gian dài, sẽ gây triệu chứng mệt mỏi, buồn nôn, hồng cầu và bạch cầu giảm. Tích
tụ asen lâu ngày còn gây nên da mặt xám, rụng tóc, giảm trí nhớ, mạch máu bị tổn thương, bệnh rối loạn nhịp tim, đau mắt, đau tai, bệnh viêm dạ dày và ruột làm kiệt sức, gây mụn lóet, bệnh ung thư, bệnh gây cảm giác về sự di động bị rối loạn, bệnh tiểu đường. Người uống nước ô nhiễm arsen lâu ngày sẽ có triệu chứng các đốm sẫm màu trên thân thể hay đầu các chi, niêm mạc lưỡi hoặc sừng hóa da, gây sạm và mất sắc tố phát sinh các điểm tối điểm sáng trong lòng bàn tay, chân, gây sừng cứng và hoại tử


Nguồn nước bị nhiễm asen dù nhỏ cũng ảnh hưởng đến sức khỏe các bà mẹ, làm động thai ảnh hưởng đến thai nhi và gây ra những bệnh phổi ác tính, những tác động xấu lên sự phát triển thể chất và trí tuệ của trẻ con mới lớn.
Nếu nồng độ asen cao trong nguồn nước thì khi uống vào có thể gây ngộ độc cấp tính, gây ung thư, thậm chí có thể chết ngay. Các nhà khoa học còn gọi asen là “sát thủ vô hình”, “thảm họa môi trường”


Cách chữa nhiễm độc asen ?

 

Khi đã bị nhiễm độc asen, muốn giảm bớt các triệu chứng của bệnh, người bệnh cần được đảm bảo chế độ ăn uống thật tốt, giảm protein, bổ sung các vitamin để giúp cơ thể thải asen nhanh hơn. Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể dùng thuốc giúp gan thải asen ra khỏi cơ thể. Tuy nhiên, phải đến ngay bệnh viện để có những lời khuyên, chỉ dẫn của bác sĩ.

 

Trường hợp nhiễm asen có biểu hiện cấp tính, các phác đồ áp dụng điều trị là làm giảm và giải độc trực tiếp asen ra khỏi cơ thể ngay lập tức. Khi đã nhiễm asen lâu ngày dẫn đến các căn bệnh hiểm nghèo thì vấn đề sẽ đã đi sang một hướng rất khác: khó khăn hơn rất nhiều, sức khỏe suy giảm nhanh, và sẽ rất tốn kém.
Theo như các nhà khoa học cho biết hiện nay trên thế giới khó khăn nhất là khâu chẩn đoán lâm sàng và chưa có cách gì để điều trị nhiễm độc asen triệt để


Phòng hơn chống là cách duy nhất để hạn chế nhiếm độc asen, tự bảo vệ chính mình là: lọc nước tinh khiết và sử dụng nước không có asen. Nhưng nguồn nước sạch, tinh khiết và tuyệt đối an toàn lấy từ đâu. Là một câu hỏi lớn?

 

Trình độ khoa học công nghệ ngày càng tiên tiến hiện đại, để áp dụng và tạo ra một công nghệ hiện đại để lọc nước nhiễm asen có hiệu quả mà vẫn giữ khoáng chất và vi lượng là một điều hoàn toàn có thể. Điều quan trọng là người tiêu dùng đã nắm bắt được và sẵn sàng sử dụng những thành tựu mới nhất đó cho lợi ích của mình hay chưa.
Và nếu ta nhanh nhạy, tiếp cận được với những lợi ích trong công nghệ máy lọc nước hiện đại thì không còn gì phải ngần ngại, chần chừ mà không tận hưởng thành tựu mà công nghệ lọc nước mới này đem lại: Được sử dụng nguồn nước đã lọc sạch và an toàn.

Những vùng có giếng nước khoan, để lọc sạch nước có thể sử dụng những biện pháp thông thường của Chương trình nước sạch vệ sinh môi trường UNICEF dùng bể lọc cát, sỏi, than hoạt tính kết hợp với giàn phun mưa hoặc một vài biện pháp ôxy hóa. Giải pháp này giúp giảm rõ rệt mức ô nhiễm sắt đi kèm asen xuống rất thấp. Nhưng giải pháp này cũng không thể giải quyết triệt để lọc nhiễm asen xuống dưới mức cho phép.

 

Biện pháp hiệu quả nhất  để tránh nhiễm độc Asen là sử dụng máy lọc nước đầu nguồn trước khi sử dụng. Một số sản phẩm máy lọc nước phù hợp như:

 

>>>  Máy lọc nước RO công nghiệp công suất lớn

>>> Máy lọc nước tổng đầu nguồn

>>> Máy lọc nước có nhiều tạp chất, mùi lạ

 

 


Sử dụng Máy lọc nước để đảm bảo được nguồn nước sạch hàng ngày, sức khỏe sẽ được đảm bảo, làm giảm bớt những nguy cơ, bệnh tật mà hậu quả của nguồn nước không sạch đem lại, sẽ giảm được rất nhiều những chi phí phát sinh không đáng có để chữa trị và trước khi mọi thứ trở lên quá muộn.